Najważniejsze aspekty wykonywania pomiarów transformatorów krok po kroku

Najpierw zapewnij bezpieczeństwo: odłącz zasilanie, zweryfikuj brak napięcia, wykonaj uziemienie kadzi i oznacz strefę pracy. Następnie krok po kroku zmierz: wymiary montażowe, odległości izolacyjne, rezystancję uzwojeń, rezystancję izolacji, przekładnię transformatora, prądy i moce w próbie stanu jałowego, a na końcu wykonaj SFRA i kontrolę parametrów cieplnych kamerą IR. Każdy etap ma inny cel i ujawnia inne ryzyko awarii — pomiń jeden, a stracisz część obrazu stanu technicznego.

Przeczytaj również: Kiedy magazyn energii z fotowoltaiki może wymagać serwisu?

Bezpieczne przygotowanie do pomiarów – co musi wydarzyć się najpierw

Bezpieczeństwo jest krytyczne. Zawsze potwierdź brak napięcia odpowiednim wskaźnikiem, zamknij i oznacz pola rozdzielcze, a wszystkie zaciski transformatora zewrzyj i uziemij. Uziemienie kadzi to warunek konieczny: wyrównuje potencjały i chroni obsługę przed niekontrolowanymi wyładowaniami.

Przeczytaj również: Jakie korzyści niesie ze sobą optymalizacja wagi Patrol Y61 dla off-roadu?

Odłącz transformator od sieci, usuń połączenia między uzwojeniami (gwiazda/trójkąt, mostki regulacyjne), a przewody pomiarowe prowadź możliwie krótko i daleko od źródeł zakłóceń. Zanotuj temperaturę uzwojeń/otoczenia – część wyników (np. rezystancja uzwojeń) silnie od niej zależy.

Przeczytaj również: Jakie są najnowsze trendy w badaniach geotechnicznych na rynku budowlanym?

Weryfikacja montażu i bezpieczeństwa izolacji

Pomiar wymiarów montażowych wykonaj jeszcze przed wniesieniem jednostki na fundament. Sprawdź rozstaw i średnice otworów, płaskość i poziomowanie powierzchni posadowienia, pozycję zacisków i przepustów, miejsca na przekładniki, dostęp serwisowy. To minimalizuje ryzyko przeróbek na obiekcie i przestojów.

Pomiar odległości izolacyjnych obejmuje odstępy powietrzne i drogi pełzania między zaciskami oraz między zaciskami a kadzią. Porównaj wyniki z wymaganiami norm i poziomem napięcia. Zbyt małe odległości zwiększają prawdopodobieństwo przeskoku podczas przepięć łączeniowych.

Ocena stanu uzwojeń: rezystancja i przekładnia

Pomiar rezystancji uzwojeń to test podstawowy: identyfikuje przerwy, częściowe zwarcia zwojowe i luźne połączenia. Mierz metodą 4-przewodową (Kelvina), koreluj do temperatury odniesienia i porównuj między fazami. Różnice międzyfazowe powyżej kilku procent to sygnał alarmowy.

Pomiar przekładni transformatora (TTR) weryfikuje zgodność z tabliczką znamionową i symetrię faz. Sprawdź wszystkie zaczepy regulacyjne. Odchylenie przekładni, nietypowy kąt fazowy lub wysoki współczynnik błędu wskazują na zwarcia zwojowe, mylne połączenia lub uszkodzenia przełącza zaczepów.

Izolacja pod lupą: rezystancja i dielektryka

Pomiar rezystancji izolacji uzwojeń wykonuj miernikiem o właściwym napięciu probierczym, rejestrując wartości 15 s, 60 s oraz indeks polaryzacji (PI). Niskie wartości lub płaski przebieg czasowy mogą oznaczać zawilgocenie, zabrudzenie albo defekty papier–olej. Po zakończeniu pomiaru rozładuj uzwojenia.

Jeśli to transformator olejowy, uzupełnij diagnostykę o test dielektryczny oleju i – kiedy to zasadne – analizę rozpuszczonych gazów (DGA). Zmiana wytrzymałości oleju często uprzedza awarie łukowe.

Próby eksploatacyjne: stan jałowy i charakterystyka częstotliwościowa

Próba stanu jałowego pozwala ocenić straty w rdzeniu i prąd magnesujący. Zasil uzwojenie wysokiego napięcia napięciem znamionowym (z zachowaniem procedur BHP), mierz prąd, moc i przebieg napięcia. Wzrost prądu jałowego lub mocy biernej wskazuje na wady rdzenia, nasycenie, błędy montażowe jarzm.

Metoda SFRA (Sweep Frequency Response Analysis) wykrywa mechaniczne uszkodzenia układu uzwojeń i rdzenia po transporcie, zwarciu lub zwarciu doziemnym. Porównaj krzywe z danymi referencyjnymi (fingerprint) lub międzyfazowo. Zmiany kształtu charakterystyki w określonych pasmach częstotliwości wskazują m.in. na przemieszczenia uzwojeń, rozluźnienia docisków czy deformacje.

Termika i inspekcje końcowe

Pomiar parametrów cieplnych kamerą na podczerwień, przy normalnym obciążeniu, ujawnia gorące punkty na zaciskach, przełączniku zaczepów, połączeniach śrubowych i chłodzeniu. Asymetrie temperatur są często pierwszym znakiem rosnącej rezystancji styków lub zaburzeń przepływu oleju.

Po wszystkich testach zweryfikuj dokręcenie połączeń, odtwórz oznaczenia, usuń uziemienia tymczasowe i sporządź raport: parametry środowiskowe, konfigurację zaczepów, wyniki, niepewności pomiarowe oraz wnioski wraz z rekomendacją działań.

Narzędzia i dobre praktyki pomiarowe

W pracy wykorzystasz: multimetr o znanej klasie dokładności, miernik rezystancji izolacji (megger), tester TTR, mostek mikro-omowy, źródło zasilania do prób jałowych, mierniki mocy, zestaw do SFRA oraz – w przypadku jednostek olejowych – tester dielektryczny oleju i akcesoria do poboru próbek. Każde urządzenie regularnie wzorcuj.

• Dokumentuj temperaturę i konfigurację zaczepów – bez tego porównania w czasie tracą sens.
• Minimalizuj pętle przewodów i stosuj ekranowanie – ograniczysz wpływ zakłóceń EMI.
• Porównuj wyniki międzyfazowo – szybciej wychwycisz odstępstwa.
• Ujednolicaj procedury i formularze – poprawisz powtarzalność i audytowalność pomiarów.

Krok po kroku – skrócona sekwencja pomiarów

• Zabezpieczenie miejsca pracy, odłączenie, sprawdzenie braku napięcia, uziemienie kadzi.
• Kontrola mechaniczna: wymiary montażowe, odległości izolacyjne, połączenia.
• Rezystancja uzwojeń (metoda 4P) i korekcja do temperatury odniesienia.
• Przekładnia transformatora (TTR) na wszystkich zaczepach, kąt fazowy.
• Rezystancja izolacji uzwojeń z PI i DAR; ewentualnie test oleju.
• Próba stanu jałowego: prąd, moc, przebieg napięcia.
• SFRA i porównanie z fingerprintem lub międzyfazowe.
• Parametry cieplne kamerą IR pod obciążeniem, analiza punktów gorących.

Dlaczego warto zlecić pomiary specjalistom B2B

Poprawne wykonanie pomiarów transformatorów wymaga nie tylko procedur i przyrządów, ale też doświadczenia w interpretacji odchyleń: kiedy 2% różnicy to norma, a kiedy zapowiedź awarii. Dla firm B2B oznacza to krótsze przestoje, precyzyjne rekomendacje i realne obniżenie ryzyka. Jeśli szukasz partnera z praktyką w diagnostyce sieci i jednostek SN/WN, sprawdź nasze Pomiary transformatorów.